باغ دولت آباد کجاست

باغ دولت آباد یکی از جاهای دیدنی یزد و از میراث جهانی یونسکو در ایران است که در خیابان شهید رجایی در محله چهار منار داخل کوچه فردوسی یا حسینیه فردوس قرار گرفته‌ است و از بلوار دولت آباد نیز دسترسی دارد. این باغ در دوران قاجاریه متصل به دروازه چهار منار بود اما همچنان خارج شهر قرار می‌گرفت. اما با گذشت زمان، بافت شهری اطراف آن را پر کرد، به‌طوری که در دوران پهلوی ساخت‌وساز حومه شهری پیرامون آن را فراگرفت و به‌تدریج باغ در مرکز شهر یزد واقع شد.

چگونه به باغ دولت آباد برویم؟

برای دیدن باغ دولت آباد رهسپار استان یزد و مسافر شهر یزد شوید. بعد از رسیدن به این شهر سراغ این باغ را در محله پامنار می‌توانید بگیرید. پس به بلوار دولت باد و سپس خیابان شهید رجایی بروید، در کوچه حسینیه یا فردوسی مکانی است که باغ دولت آباد را در خود جای داده است.

قدمت باغ دولت آباد

در کتاب یادگارهای یزد، نوشته ایرج افشار آمده است:

مطالعه تاریخ‌ قدیم یزد نشان می‌دهد که باغ‌های مهم و بزرگ و زیبا از قدیم‌ترین ایام در آنجا ساخته می‌شده و ذکر بسیاری از آن‌ها در آن کتب موجود است. از جمله در تاریخ جدید یزد از سی باغ نام‌ برده شده است. ولی دیگر اثری از هیچ‌کدام از آن‌ها اکنون بر جای نیست.

باغ دولت ‌آباد یزد از نمونه باغ‌های بزرگ ایران است که در سال ۱۱۶۰ هجری قمری در دوره زندیه بنا شده است. این باغ بزرگ یکی از بنیادها و آبادانی‌های محمدتقی خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر آن عهد و معاصر با شاهرخ میرزا و کریم‌خان زند بوده است. است. وی ابتدا قناتی با نام دولت آباد ایجاد کرد و سپس از آب آن قنات، باغ دولت آباد را به وجود آورد.

وسعت باغ دولت آباد

باغ دولت آباد یکی از زیباترین باغ‌های ایران به شمار می‌رود که در وسعتی در حدود ۶/۴ هکتار احداث‌ شده است. در زمان محمدتقی‌خان، باغ از سمت شمال به خیابانی می‌رسید که درختان بسیاری داشت؛ به طوری‌که این درختان، مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند. به این سبب این خیابان را هزار درخت نیز می‌گفتند که عرض چهار تا پنج متر و طولی بیش از ۲۰ کیلومتر داشت و به‌سمت رحیم ‌آباد می‌رفت. در سمت شرق باغ نیز خیابانی به طول هشت کیلومتر قرار داشت و از سمت غرب باغ به مسیل رودخانه‌ی خشک محدود می‌شد. در این زمان باغ خارج از حصار شهر یزد قرار داشت.

قنات باغ دولت آباد

قنات تاریخی عظیم و مهم دولت‌ آباد دارای قدمتی بیش از دویست سال است که از احداث پنج رشته قنات تشکیل‌ شده است. این قنات نقشی اساسی در موجودیت‌ بخشی به باغ دولت آباد دارد، به طول تقریبی ۶۰ کیلومتر یکی از مهم‌ترین و طولانی‌ترین قنات‌های شهر یزد است. قنات از ارتفاعات مهریز سرچشمه می‌گرفت و پس از مشروب کردن بخشی از اراضی مهریز و به کار انداختن چند آسیاب آبی به یزد می‌رسید و همه باغ دولت آباد را سیراب می‌کرد و پس‌ از آن به‌ طرف اراضی اطراف باغ جاری می‌شد و زمین‌های کشاورزی را سیراب می‌کرد.

معماری باغ دولت آباد

بادگیر باغ، بلندترین بادگیر جهان

آنچه اين باغ را در ميان باغ‌های ايرانی شاخص نشان می‌دهد، بادگير مرتفع آن است که با بیش از ۳۳/۸ متر بلندترين بادگير جهان شناخته‌ شده‌ است. از ديگر خصوصيات اين بادگير، هشت‌ضلعی بودن آن‌ است که باعث می‌شود باد در هر جهت بوزد و به‌راحتی و به‌سرعت به قسمت زيرين هدايت شود. از سوی ديگر در زير اين بادگير حوضی قرار دارد به‌طوری که با وزيدن باد به سطح آب حوض، هوای خنکی را داخل بنا ايجاد می‌کند. دراین ساختمان با تلفیق باد و آب که درحوض‌های داخل ساختمان در جریان است، هوای خنک از زیر بادگیر به قسمت شاه‌نشین و تالارها انتقال پیدا می‌کند. به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می‌شود.